YÜK SİGORTALARINDA SİGORTA PRİMİNE ETKİ EDEN UNSURLAR

Yük sigortalarında, sigorta primine etki eden unsurlar; gemi, sefer bölgesi, yükün özelliği ve sigorta teminatının şeklidir.

GEMİLER

Sigorta primi hesaplanırken geminin teknik özellikleri yani geminin tonajı, klası, yaşı, tipi, işletme şekli önemlidir. Bütün uluslar arası sefer yapan gemiler bir klas kuruluşuna bağlıdır ve klas kuruluşu, gemiye yaptığı sörveyler neticesinde geminin son durumu hakkında, ilgili olan herkesin ulaşabileceği şekilde bilgileri verir. Yük sigortalarında gemilerin 350 GT ve daha büyük veya 15 yaşından küçük olmama şartı aranır. Gemi düzenli hat taşımacılığı yapan yani layner (liner) gemisi ile bu yaş sınırı 25’e çıkartılır. Madeni yağ taşıyan gemilerde ise yaş 11 ile sınırlandırılmıştır.

Gemilerde belli bir süre kullanımdan sonra, deniz suyu ortamının ve metal yoğunluğunun verdiği olumsuzluklar nedeniyle, deniz tehlikelerine daha az dayanıklı hale gelirler. Bu da sigortacı açısından rizikonun ağırlaşması demektir. Her zaman denizcilik rizikolarının gerçekleşmesi, normal hava şartlarında yeni bir geminin başka bir gemi ile çatışması veya karaya oturması gibi durumlarda olduğu gibi geminin yaşının küçük ve yani olmasıyla doğrudan ilgili olmayabilir.

Yaş ve klas koşuluna uymayan gemilerle taşınan yükler de sigorta teminatı altına alınırlar ancak bu tip gemiler için tespit edilecek ek primler, esas sigorta primine ilave edilir veya poliçe şartlarında değişiklik yapılır. İstisna gemi tipleri dışında genelde gemilerde yaş ek primi 15’ten sonra başlar. Düzenli ve planlı bakım esaslarına uyan, kontrolleri zamanında yapılmış gemilerin yaş ek primleri, belirlenenlerden daha düşük olabilir. Institute Classification Kloz hükümlerine uymayan bu gemilerle taşınan yüklerin sigorta primlerine ilave edilen ek primler için yaş sınırları;16-20, 21-23, 24-30, 31-35, 36-40 ve 41 ve daha yaşlı gemiler şeklinde gruplandırılarak, her grup için ayrı ek prim oranı belirlenir. Aynı şekilde gemi 350 GT’ den küçük ise ek prim, ayrıca klassız bir gemi ise yine ek prim oranları, esas sigorta primine ilave edilir.

SEFER BÖLGESİ

Sigortaya konu olan yüklerin hangi bölgeden hangi bölgeye taşınacağı, sefer sırasında gidilecek liman sayısı, yükleme ve boşaltma limanlarının özellikleri, gemide başka bir gemiye yük aktarılması, yükün gümrük depolarında kalma şekli ve süresi de sigorta priminin belirlenmesinde etkilidir.

YÜKÜN ÖZELLİĞİ

Denizyoluyla taşına yükün, deniz ortamından kolay etkilenebilecek türden olması yani rutubet nedeniyle, ambar içinde oluşan buğu ile ıslanması ve bozulması veya özelliği gereği kolay yanıcı ve parlayıcı olması, sigorta primini farklılaştıran unsurlar arasındadır.

SİGORTA TEMİNATI

Sigortalının veya sigorta ettirenin talep ettiği sigorta teminatının özellik ve koşullarına göre sigorta tarifesi belirlenir. Örneğin genel şartlara ilave edilen enstitü Enstitü Yük Klozu-A (ICC-A) veya Enstitü Yük Klozu-C (ICC-C)  arasındaki sigorta güvencesi kapsamına alınan riskler değiştiği gibi, riske göre belirlenen sigorta primleri de değişik ve farklı olacaktır. Çünkü ortada sigortacının üzerine aldığı riskler arasında farklılıklar bulunmaktadır.

MORALİTE DE ÖNEMLİ

Bunların dışında denizyoluyla taşınan yüklere ait sigorta priminin belirlenmesinde, sigortalının moralitesi de önemlidir. Yani sigortalının işletmecilik anlayışı, daha önceki hasarlar ve bu hasarlara karşı tutum ve tavırları, ayrıca geminin bayrak devleti, kayıtlı olduğu P&I kulübü ve sigortalanan yük miktarı da önemli diğer unsurlar arasındadır.